تراکم پستان
[Breast Density]

ترجمه شده توسط دکتر نیکو تفردی با اجازه ویژه از مایو کلینیک.

ارتباط خطر سرطان با تراکم پستان چگونه است؟

بعد از آخرین ماموگرافی، نامه ای دریافت کرده اید مضمون بر اینکه بافت پستان دچار تراکم شده است و این عاملی است که شما را در خطر سرطان سینه قرار میدهد. هدف از نوشتن نامه، آگاه کردن شما است برای ملاقات پزشک و گرفتن تصمیم برای آزمایشات لازم مانند اسکرینینگ (screening) یا غربالگری (تشخیص افرادی که در معرض خطر هستند). در حال حاضر در بسیاری از ایالت های آمریکا خانمها بعد از ماموگرافی دچار تراکم بافت پستان شده اند. ولی این پدیده بعضی اوقات سوالاتی را بیش از آن که قادر به پاسخگویی باشد ایجاد کرده است. چطور تراکم بافت سینه مربوط به سرطان سینه میشود؟ آیا زمانی که پستان متراکم است، ماموگرافی کافی است یا میتوان از روشهای دیگری هم استفاده کرد؟ اطلاعات زیر را درباره تراکم پستان و اسکرینینگ و آزمایشهای تکمیلی را مورد مطالعه قرار دهید.

تعریف تراکم یا نقاط فشرده شده بافت پستان

بافت پستان از غدد تولید کننده شیرو مجاری شیری تشکیل شده است. مجاری باریک موجود در پستان، شیر را از غدد تولید کننده شیر به نوک پستان می رسانند. بافتهای اطراف غدد شیری و نوک پستان باعث شکل دادن به پستان می شوند. بافتهای اطراف غدد و نوک پستان از مواد چربی و الیافی تشکیل شده اند. بیشتر از مواد چربی در پستان مواد فیبری وجود دارد که باعث تراکم بافت پستان میشود. تراکم پستان بر اساس اندازه پستان یا شکل آن و یا حس کردن آن نیست، فقط از طریق تصویر برداری قابل دیدن است. بافت چربی در ماموگرافی تیره بنظر می رسد در حالیکه بافت متراکم شده سفت و سفید است. رادیولوژیستی که ماموگرافی را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد، اندازه و نسبت بافت چربی متراکم نشده و متراکم شده را تعیین و درجه تراکم پستان را تعیین می کند.

تراکم پستان از طریق یک گزارش به نام «گزارش تصویری» و دیتا سیستم ¹منبع: https://wiki.vcenter.ir/s ،دیتا مجموعه‌ای از حقایق خام است مانند کتاب چاپی، عکس‌های خانوادگی ، فیلم که روی tape قرار دارد. اسناد بانکی و موارد دیگر.(data system) [(بی آی – آر دی اس) (BI- RADS)] و در گزارش ماموگرافی معمولا به صورت حروف الفبا ثبت می گردد.

• (a:) تقریبا کاملا چربی – این سطح از چربی نشان دهنده آن است که که پستان کاملا ترکیبی است از چربی. نتیجه آزمایش پستان ۱ از ۱۰ زن, چنین نتیجه ای را نشان میدهد.
• (b:) نسوج فیبروگلاندولار بطور پراکنده – این حالت نشان دهنده قسمتهایی از تراکم است ولی بیشتر بافت پستان متراکم نیست. نتیجه آزمایشات پستان خانمها در حدود ۴ از ۱۰ میباشد.
• (c:) تراکم هِتِروژِنوسلی (Heterogeneously dense) – این درجه نشان میدهد که چندین قسمت از بافتها متراکم نیستند، ولی بیشتر بافت پستان متراکم است. نتیجه آزمایش در حدود ۴ از ۱۰ میباشد.
• (d:) شدیدا متراکم – این درجه از تراکم نشان دهنده آنست که تقریبا تمام بافت پستان متراکم است. حدود ۱ از ۱۰ آزمایشات نشان دهنده این میزان است.

زنانی که در دو رده آخر هستند دچار تراکم پستان هستند. تراکم پستان بین خانمها معمول است، ۴۳ درصد از زنان بین ۴۰ تا ۷۰ سال تراکم سینه را دارند.

چرا تراکم پستان قابل توجّه است؟

تجزیه و تحلیل تراکم بافت پستان در ارتباط با خطر سرطان پستان با چند روش مورد بحث قرار می گیرد. اولا، خواندن ماموگرافی از بافت پستانی که متراکم است مشکل تر است. و این به این علت است که نقاط متراکم، سفید شده و می تواند غدّه سرطانی را پنهان کند و به رنگ سفید در مامو گرافی دیده شود. این مورد به عنوان نتیجه یا اثر پنهانی نامیده می شود. به علت این اشتباه، زنانی که پستان متراکم داشته اند، غدّه پنهان شده آنها قابل دیدن نبوده است. ثانیا، تراکم پستان یک خطر مطلق برای سرطان پستان است. خطر سرطان برای زنان با پستان بسیار متراکم به اندازه پنج برابر بیشتر از زنانی است که دارای پستان با بافت چربی هستند. گرچه تراکم پستان با بالا رفتن سن کمتر می شود، ولی مطالعات تحقیقی هنوز نشان میدهد که با بالا رفتن تراکم پستان ، خطر سرطان هم اضافه می شود و سرطان به غدد شیری و نوک پستان هم منتقل می شود. این نوع سرطان پستان، سرطان پیشرفته نامیده میشود که در زنان ۶۵ ساله یا مسن تر اتفاق می افتد.

زمانی که احتمالا ماموگرافی کافی نباشد

ماموگرافی بهترین وسیله برای پیدا کردن سرطان پستان است. ماموگرافی سالیانه بهترین وسیله برای پیدا کردن غدّه سرطانی در مرحله اول است. مرحله اول زمانی است که معالجه سرطان بطور موثّر انجام میشود. توصیه برای برنامه ماموگرافی که در چه سنّی شروع شود بین سازمان های پزشکی متفاوت است. مایو کلینیک (Mayo Clinic) ماموگرافی را در هر سال از سن ۴۰ سال به بعد توصیّه می کند ولی ماموگرافی احتمالا برای زنانی که پستان متراکم دارند کافی نیست. برای این خانمها، آزمایشات دیگری میتواند نقاط متراکم شده از پستان را واضح و قابل دید کند. این آزمایشات تکمیلی قادر است که غدّه سرطانی را در مرحله اول در نقاط متراکم شده ردیابی و سرطان را قابل معالجه کند. چنانچه به شما گفته شده که ناحیه ای از پستان متراکم است، به پزشک معالج مراجعه و مطمئن شوید که آزمایشات تکمیلی علاوه بر ماموگرافی لازم است یا نه. چنانچه نیاز به آزمایشات تکمیلی است، چه نوع از این آزمایشات میتواند بهتر و موثرتر باشد؟

انواع آزمایشات تکمیلی ماموگرافی

چندین نوع آزمایشات تکمیلی علاوه بر ماموگرافی وجود دارد که عبارتند از:

• تری دی ماموگرافی (3D mammography) – یعنی ماموگرافی سه بُعدی یا دیجیتال بِرِیست توموسِنتِز (digital breast tomosynthesis) که برای سرطان پستان کاربرد ویژه دارد. با این تکنولوژی یک دوربین عکاسی به صورت هلالی روی پستان حرکت می کند تا تصویرهای گوناگون را بگیرد و سپس با پیوستن تصاویر با یکدیگر، یک تصویر سه بعدی حاصل می شود. بدین وسیله رادیولوژیست بهتر می تواند نقاط متراکم در پستان را ببیند. در بعضی از مراکز پزشکی از جمله مایو کلینیک ماموگرافی سه بعدی یک آزمایش اولیه است که برای زنان به کار میرود. ولی این وسیله در همه مراکز پزشکی در دسترس نیست.
• اولتراسوند پستانی – اولتراسوند ( فراصوت ) با به کار بردن صدای امواج، از اجزا بدن تصویر میسازد. کالج آمریکایی رادیولوژی توصیه میکند که اولتراسوند وسیله ایست برا ی آزمایش پستان خانمهایی که ناحیه ای ازپستان آنها متراکم شده و در خطر سرطان قرار گرفته میباشند. اولتراسوند برای خانم هایی که نمی توانند مگنتیک رزونانس را به کار ببرند توصیه میشود. به هر حال بعضی از مراکز پزشکی از جمله مایو کلینیک (Mayo Clinic) اولتراسوند را به عنوان آزمایش مکمّل ماموگرافی به علّت محدودیت هایی مانند بالا بودن تعداد اشتباهات توصیه نمیکنند.
• مولکول بِرِیست ایمیجینگ (Molecular breast imaging MBI) – مولکول بِرِیست ایمیجینگ یا اِم ،بی، آی ( تصویر برداری مولکولی سینه ) یک روش دارویی مولکولی جدیداست که دوربینهای کوچک در ضمن ماموگرافی تصویرهای بسیار دقیق را تهیه میکنند. با اِم،بی،آی (MBI) یک ردیاب رادیواکتیو در رگ بازو تزریق میشود. این ردیاب به طرف سلولهای سرطانی درپستان آماده حرکت به طرف بالا است. در ضمن یک دوربین مخصوص برای ردیابی ردیشن (radiation) که از ردیاب رها میشود به کار میرود. برای محدود کردن مقدار تابش ردیشن توصیه میشود که ام،بی،آی نباید بیشتر از یک مرتبه در سال به کار برود.
• مگنتیک ریزان شوال تصویر (ام،آر،آی) (Magnetic resonance imaging (MRI) – یک ماشین ام،آر،آی یک مگنت (مغناطیس یا آهن ربا) و امواج رادیویی را برای گرفتن عکس از درون پستان به کار میبرد. این ماشین در درون یک لوله روی یک میز قرار گرفته و در حدود یک ساعت تصاویر را از درون پستان جمع آوری میکند. قبل از استفاده از ام،آر، آی، ممکن است یک گادولینیوم بیست کنتراست ایجنت (gadolinium-based contrast agent) در بازو تزریق شود. این ماده به واضح شدن جزییات بافت پستان کمک میکند. کالج رادیولوژی آمریکا استفاده از ام،آر،آی را یک مرتبه در سال علاوه بر ماموگرافی سالیانه برای زنانی که در ریسک سرطان سینه هستند توصیه میکند. استفاده از ام آر آی فقط برای تراکم پستان توصیه نمیشود.
• کنتراست انهانس ماموگرافی (contrast enhanced mammography) – برای آماده شدن این آزمایش، کانتراس دَی (contrast dye) (رنگ متضاد) قبل ازماموگرافی دو مرتبه تزریق میشود. رنگ به تشخیص و نشان دادن قسمتهای عکسبرداری شده کمک میکند. در حالی که کنتراست انهانس برای آزمایشات تکمیلی در مورد تراکم پستان یا بانوانی که در معرض خطر سرطان هستند در دسترس نیست، امتحانات و مطالعات کلینیکی در تلاش پیدا کردن نقش آن در برداشتن تصویر از پستان میباشد.

قابل ذکر است که تعدادی تکنولوژی برای تولید وسایل آزمایشگاهی دقیق تر در جریان بررسی و ساخت می باشند که در آینده از آنها استفاده خواهد شد.

آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
لطفا با ارسال نظرات، سؤالها و پیشنهادات خود (در قسمت دیدگاهها در پایین این صفحه) ما را در بهبود این سایت همراهی نمایید.