بند آوردن اسهال
[stopping diarrhea]

ترجمه شده توسط دکتر نیکو تفردی با اجازه ویژه از مایو کلینیک.

 (ناراحت کننده ولی قابل معالجه)

این مقاله راجع به موضوعی است که برای هیچکس خوشایند نیست. اسهال – مشکلی است از دفع مدفوع آبکی به طور مکرّر – این بیماری مشکلی است که معمولا گزارش میشود. در آمریکا سالانه سه میلیون و نیم (۳/۵۰۰) از ملاقات پزشکها درمان اسهال است.

چنانچه اسهال معالجه نشود عواقب جدّی پیش می آید. این موضوع به علّت خالی شدن بدن از آب است. دانستن و آشنایی به انواع اسهال و معالجه آنها می تواند  از جلوگیری اسهال کمک کند.

دو نوع اسهال که به دلایل زیادی ایجاد میشوند

اسهال به طور کلّی یعنی خارج شدن مدفوع به صورت آبدار یا آبکی. اسهال زمانی اتّفاق می افتد که سموم یا موجودات میکروسکوپی که ایجاد عفونت میکنند به داخل دستگاه گوارشی وارد میشوند.  سیستم دفاعی بدن خواه و ناخواه دفاع از بدن را از طریق حمله به موجودات میکروسکوپی انجام میدهد و آنها را به بیرون میراند. با اینکه یک مرحله از هضم غذا معمولا مخلوط شدن مایعات با فیبر‌ (موادی که هضم نشده اند) می باشد وبه مدفوع حجم یا شکل میدهند، ولی به هر حال مدفوع مخلوط با آب است تا به طرف پایین حرکت کند.

بعد از گذشت مدّتی که آب از بدن خارج شد و به خصوص زمانی که آب به اندازه کافی نوشیده نشده است، بدن دچار کم آبی میشود. از دست دادن الکترولیت (electrolyte)¹منبع: الکترولیت چیست؟ بررسی عملکرد الکترولیت ها در بدن انسان، bodyman.ir › , الکترولیت ها نوعی مواد معدنی ضروری هستند که در بدن یافت می شوند. به طور دقیق تر، الکترولیت ها را در خون، عرق، ادرار و تقریباً در تمام مایعات بدن خواهید یافت. از جنبه علمی تر؛ الکترولیت ها ذراتی حامل بار الکتریکی مثبت یا منفی هستند. الکترولیت های مختلفی در بدن وجود دارند. آنها در شکل اصلی خود، به عنوان مواد معدنی ظاهر شده و تنها زمانی به ماده فعال تبدیل می شوند که در مایعات حل شوند. یعنی مواد مینرال (mineral) مانند سدیم و پتاسیم ممکن است باعث ضعف ماهیچه و بی نظمی ضربان قلب شود. اسهال  یعنی رفتن به توالت به کرّات است. سلامتی بدن به ترکیبات مدفوع ارتباط دارد. علایم مربوط به اسهال عبارت است از درد در ناحیه شکم، خستگی، دل به هم خوردگی و استفراغ.

مدّت زمانی که این علایم بروز می کنند نشانه ایست برای پیدا کردن علّت اسهال.

اسهال حاد از دو روز تا دو هفته طول میکشد در حالیکه اسهال سخت و سرایت کننده از دو تا چهار هفته ادامه دارد. اسهال حاد یا سرایت کننده در نتیجه ورود باکتری²منبع: باکتری چیست؟ – به زبان ساده، blog.faradars.org باکتری ها گروه بزرگی از پروکاریوت‌های میکروسکوپی و تک سلولی هستند. این گروه، ارگانیسم‌هایی را شامل می‌شوند که هسته نداشته و اندامک‌های ، ویروس³ منبع: ویروس چیست؟ – ویروس – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد،fa.wikipedia.org › › ویروس (به فرانسوی: Virus) یک عامل بیماری‌زای کوچک است که فقط در سلول‌های زنده یک جاندار تکثیر می‌شود. واژهٔ ویروس، ریشه در زبان لاتین دارد و به معنای زهر… یا پاراسیتیک انگل (parasitic)⁴ منبع: abadis.ir › entofa › parasitic انگلی، پارازیتی. معانی دیگر: وابسته به انگل ها، (بیماری و آفت و غیره) ایجاد شده توسط انگل، انگل زاد، طفیلی وار. به بدن میباشد. خوردن غذاهای فاسد باعث اسهال عفونی میشوند.

بسیاری از داروها مانند آنتی بیوتیک ها، نان استرویدال (nonsteroidal)⁵ منبع : 7ganj.ir ، نان استرویدال (NSAIDs) داروهای ضد التهابی هستند که ضد ورم می باشد، آنتی اسید و بعضی از داروهای ضد فشار خون، ضد بیماری قند و داروهای بیماری قلب، ایجاد اسهال میکنند.

اسهال مزمن مدّت طولانی تر معمولا چهار هفته ادامه دارد. پنج درصد (۵٪) از بزرگسالان و نوجوانان به اسهال مبتلا می شوند که معمولا  با به از دست دادن وزن و سوءتغذیه میباشد. اسهال مزمن می تواند باعث ناراحتیها و بیماریهای حاد مانند زخم معده یا بیماری کرون (Crohn’s disease)⁶منبع: بیماری کرون – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد، fa.wikipedia.org › wiki › بیماری کرون (به انگلیسی: Crohn’s disease) یکی از بیماری‌های التهابی روده و غیر قابل درمان است که با التهاب دیواره روده مشخص می‌شود شود. این دو بیماری باعث وجود خون در مدفوع میشوند. اسهال مزمن می تواند ایجاد ایریتابِل بول سِندرم (irritable bowel syndrome, IBS)⁷  منبع:  www.mayoclinic.org › , ایریتابل بول سنِدرم معده و روده ها را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری گاسترواینتستینال (gastrointestinal) نیز نامیده میشود.  کند.

یک خطر دیگر در نتیجه اسهال مزمن، اسهال اسید بایل (BAD, bile acid)⁸ منبع: اسیدهای صفراوی – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد fa.wikipedia.org › اسیدهای صفراوی با بقایای تائورین یا گلیسین امتزاج می‌یابند تا آنیون‌هایی به نام نمک‌های صفراوی تولید کنند. میباشد. این بیماری بیست و پنج درصد (۲۵٪) تا پنجاه درصد (۵۰٪) از اسهال مزمن بدون وجود خون در مدفوع میباشد. اسید بایل برای هضم چربی که  در کبد تولید میشود مورد نیاز است. اسیدها در کیسه صفرا ذخیره شده اند و بعد از غذا خوردن به روده کوچک ترشح میکنند. اکثر اسید ها در انتهای روده کوچک جذب میشوند و سپس به کبد بر می گردند و بار دیگر مصرف میشوند. به هرحال چنانچه اشکالی در جذب دوباره وجود داشته باشد، اسید بایل در روده بزرگ ترشح کرده و ایجاد مدفوع آبدار می کند. شما میتوانید دچار بیماری اسهال اسید صفرا یا بی اِی دی (BAD) بشوید، اگر کبد اسید صفرا را به مقدار زیاد تولید کند. بیماریهای کرون (Croh’n)، سِلیاک (celiac) و کیسه صفرا که برداشته شده باشد می تواند بیماری بی ای دی را باعث شود. این نکته قابل ذکر است که بعضی اوقات علّت بیماری اسهال معلوم نمی شود.

مواظبت با دقّت

بعضی از بیماری های اسهالی مزمن در نتیجه استفاده از داروهای معالجه ای میباشد. اسهال حاد یعنی ده  بارخارج شدن مدفوع در یک روز به طوری که مقدار از دست رفتن آب بیشتر از مقدار آبی باشد که نوشیده شده است. بی آبی برای بچّه ها و بزرگسالان به خصوص با  سیستم ایمنی ضعیف خیلی خطرناک است.

تا اسهال به کلی برطرف نشده، نکات زیر را رعایت کنید:

• نوشیدن مایعات – آب جایگزین مایعات بدن میشود ولی دارای نمک مخصوص و مینرالهای مورد نیاز بدن نیست. شما میتوانید این مواد لازم را با نوشیدن آب میوه به خصوص برای تامین پتاسیم استفاده کنید. بعضی از آبهای میوه مانند آب سیب احتمالا اسهال را بدتر میکند. نوشابه های اسپرت (sports)⁹ منبع: نوشابه ورزشی یا نوشابه انرژی‌زا rasekhoon.net نوع دیگری از نوشابه‌های ورزشی (اسپرت بار) نیز داریم که در واقع نوشیدنی‌ای بین نوشیدنی‌های ساده ورزشی و نوع غذایی آن است. این نوشابه‌ها هم انرژی فرد را حفظ … یا نوشابه ورزشی مانند گاتورید (Gatorade) یا پاوراید (Powerade) دارای پتاسیم و سدیم میباشند. سوپها منبع خوبی برای سدیم می باشد. از کافئین و الکل کاملا پرهیز کنید.
• داروهایی که نیاز به نسخه ندارند – انتخاب داروهایی مانند لوپِراَمید (Loperamide) و بیسموت ساب سالیسیلیک (subsalicylate) به کمتر شدن دفعات دفع مدفوع کمک میکنند
• تغییر دادن رژیم غذایی – به تدریج غذاهای نیمه سبک (غیر جامد) و غذاهای کم فیبر¹⁰ منبع: Kernani.com فیبر ماده ای است که مرتباً از سوی جامعه پزشکی و سلامت نام آن را می شنوید. فیبر نوع خاصی از کربوهیدرات است که در غذاهای گیاهی مثل سبزیجات و غلات به مقدار زیاد وجود دارد و بدن نمی تواند تمامی آنها را به راحتی هضم کند. با اینکه فیبر به راحتی در بدن هضم نمی شود اما نقش موثری را در سلامت افراد دارد. با اینکه به نظر می آید خوردن چنین چیزی که هضم هم نمی شود کاری بی فایده است، اما باید بدانید فواید بسیاری برای بدن انسان دارد. را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. برای مثال از  بیسکویت، برنج، تخم مرغ، نان تُست و مرغ بدون سس استفاده کنید. لبنیات و غذاهای فیبر دار و غذاهایی که مواد مصنوعی (غیر طبیعی) دارند پرهیز کنید.

چه زمانی در جستجوی کمک باشید؟

گروه معالج خود را در این موارد ملاقات کنید:

• داشتن اسهال برای دو روز بدون هیچگونه پیشرفت یا بهبودی
•  تشنه بودن با دهان و پوست خشک و نداشتن ادرار یا داشتن ادرار به رنگ تیره، ضعف شدید، سرگیجه، منگ و سردرگم.
• احساس درد شدید در شکم و در مخرج
• مدفوع خونی یا سیاه رنگ
• داشتن تب بالاتر از ۱۰۲ درجه فارنهایت یا از درجه چهل (۴۰) به بالا

احتمالا ممکن است آنتی بیوتیک یا آنتی- پاراسیتیک (anti-parasitic) برای شما تجویز شود. اگر اسهال در نتیجه ویروس ایجاد شده باشد، آنتی بیوتیک به بهبودی اسهال کمک نخواهد کرد. استفاده از آنتی بیوتیک شاید به علل دیگری باشد که باعث اسهال شده. در این صورت، ممکن است شما نیاز به مایع اینتراونوس (آی وی)¹¹ منبع: تزریق وریدی – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد،fa.wikipedia.org › wiki سرم درمانی اصطلاحاً به تزریق مایعات (سرم) داخل ورید بیمار برای درمان گفته می‌شود. انکار در مواقع از دست دادن سریع مایعات مانند خونریزی، اسهال، استفراغ و … (intravenous,  (IV داشته باشید.

اسهالی که به معالجه جوابگو نباشد، احتمالا علّت آن مورد دیگری است. در این صورت گروه معالج، شما را به متخصّص مربوطه برای ارزیابی و تشخیص دقیق خواهد فرستاد.

امروزه آزمایشاتی وجود دارند که تشخیص بیماری و علت آن را آسان کرده است. این آزمایشات، آزمایش دیاگنوستیک (diagnostic) نام دارند که با استفاده از کمی خون و مدفوع انجام میشود. آزمایش دیاگنوستیک به معنای شناخت بیماری و علت آن بیماری است، نه فقط نام بردن از بیماری است. در آزمایش دیاگنوستیک شناخت تمام اجزا اهمیت دارد.برای مثال: نوعی اسهال قابل تشخیص و معالجه است که داروی آن بستگی به اسید صفرا ی موجود در روده ها میباشد.