زمانی که سرفه پایانی ندارد
[Cough that won't stop]

ترجمه شده توسط دکتر نیکو تفردی با اجازه ویژه از مایو کلینیک.

علّت سرفه ُ مزمن

یک سرفه مزمن ـــ سرفه ایست که برای مدت هشت هفته ادامه دارد ـــ این مسئله شوخی بردار نیست. زمانی که با مردم هستید، سرفه کردن ممتد به طوری که نتوانید از آن جلوگیری کنید ممکن است باعث خجالت شود. خوابیدن راحت بین سرفه ها در شب امکان ندارد. ادامه یافتن سرفه می تواند به بیهوشی، سردرد، ریزش ادرار و حتی تَرَک برداشتن دنده منجر شود.

رهایی از سرفه مزمن آسان نیست، مشکلی است که نیاز به مبارزه و صبر و حوصله دارد. علت های بسیاری وجود دارد که باعث سرفه ممتد یا مزمن می شوند. ممکن است چندین عامل باعث سرفه شده باشند.

گروه پزشکان معالج عواملی را که باعث سرفه شده اند شناسایی و معالجه را با موفّقیت انجام میدهند. ولی معالجه ممکن است نیاز به آزمایشات متعدّدی داشته باشد. ممکن است حتی در ضمن معالجه آزمایشات دیگری هم لازم شود. سامرا احمد (Sumera Ahmad, M.B.B.S) یک متخصص ریوی میو کلینیک میگوید.

به گفته دکتر احمد: «مسیر معالجه و پیدا کردن راه درست برای به انجام رساندن آن همیشه ممکن نیست.» معالجه این بیماری (سرفه مزمن) یعنی؛ از بین بردن عواملی که باعث سرفه شده اند. در بعضی موارد علّت شناخته شده و معالجه به راحتی انجام میشود ولی سرفه همچنان مقاومت میکند. ممکن است این موضوع به معنای این باشد که عامل دیگری باعث ادامه سرفه است. برای بار دیگر گروه معالجه می تواند عوامل دیگری که باعث ادامه سرفه شده اند را امتحا ن کند. این عوامل به نام هایپرسنسیتیویتی سندرم (hypersensitivity)¹منبع: healthline.com، هایپرسیسیتیویتی در نتیجه برخورد بین داروها , امیون سیستم و ویروس (به خصوص ویروسهای ارپ, herpes ایجاد میشود. نقش دارند – به خصوص اگر سرفه بیش از شش ماه ادامه داشته باشد – به هر حال معالجاتی برای رهایی از سرفه وجود دارد.

چگونه و چرا سرفه ایجاد میشود؟

با این که سرفه ناراحت کننده است ولی در سلامتی بدن نقش مهمی دارد. سرفه راههای هوایی را از غذا، خلط و گازهای مضر پاک می کند. راههای تنفسی را باز نگه میدارد و انسان میتواند اکسیژن را دریافت کند. هم چنین سرفه مواد محرّکه ، جرمها و سایر مواد مضر را از ریه و راههای هوایی خارج می کند. «اگر مبتلا به نومونیا () شده اید و یا عفونت ویروسی داشته باشید و یا ماده محرّکه مضرّی وارد ریه شده باشد، سرفه بهترین و صحیح ترین عکس العمل برای سلامتی ریه است» دکتر احمد میگوید. 

سرفه زمانی اتّفاق می افتد که ماده ای محرّک اعصاب گیرنده سرفه (کاف رسپتور (cough receptor)² منبع: سرفه – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد،fa.wikipedia.org  سرفه ، سرفه (به انگلیسی: Cough)، نوعی واکنش دفاعی بدن (رفلکس) به مواد محرک تنفسی یا آلودگی هوا یا برای دفع ترشحات در هنگام بیماری است. مکانیسم سرفه خروج سریع هوای بازدمی بر اثر انقباض عضلات تنفسی است. را تحریک کند و عصب گیرنده سرفه علامت سرفه را به عصب واگ (Vagus)³عصب واگ – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد، fa.wikipedia.org  › این عصب مانند بیشتر اعصاب مغزی از ساقه مغز آغاز می‌شود و به شاخه‌های متعددی تقسیم می‌شود که عصب دهی اغلب عضلات حلق و حنجره، مری، معده و پاراسمپاتیک قلب، ریه در بر میگیرد. و به مغز منتقل میکند. مغز اطلاعات را به جریان می اندازد و سرفه را ایجاد میکند. برای منعکس شدن سرفه، شاید علامت سرفه تا ساقه مغز[ بِرِین اِستم (brainstem)]⁴منبع:  nhsinform.scot برین استم قسمت پایین مغز است که مسئول منظم کردن بیشتر عملیات غیر قابل کنترل است که برای زنده ماندن لازم است مانند تنفس کردن و ضربان قلب بالا رود. علائم سرفه خود به خود تا بالاترین مرکز مغز بالا میرود.

سرفه زمانی اتفاق می افتد که ماده ای محرّک گیرنده سرفه (cough receptor) را تحریک کند. گیرنده سرفه در انتهای لایه جعبه صدا یا ویند پایپ (windpipe)⁵منبع:  www.cancer.gov  راه هوایی است از جعبه صدا تا  راه هوایی بزرگ و بالاخره ریه. و یا راه هوایی اصلی قرار دارد. گیرنده مکانیکی سرفه امکان دارد از خلط یا گردوخاک تحریک شود. سایر گیرنده ها ممکن است از طریق مواد شیمیایی خاصی مانند کپسایسین (capsaicin) موجود در فلفل تند تحریک شوند. 

زمانی سرفه اتفاق می افتد که گیرنده سرفه، علامت تحریک را به عصب واگ منتقل میکند و از طریق عصب واگ به مغز میرسد. مغز اطلاع رسیده شده را دریافت و به جعبه صدا برمیگرداند و ماهیچه های تنفّسی سرفه را ایجاد میکنند.

تفاوت علامتها باعث متفاوت شدن سرفه می گردند. بعضی اوقات شخص به صورت یک عکس العمل غیر ارادی سرفه می کند مانند باز شدن گلو برای ادامه دادن نوشیدن مایعات احتمالا احساس می کند که اجبارا باید سرفه کند (داشتن احساسی مانند قلقلک یا خارش در گلو). این نوع سرفه غیر ارادی صورت میگیرد.

«اختلاف اصلی در نورال ویرینگ (neural wiring)⁶منبع: www.igi-global.com نورال ویرینگ مربوط به میشود به نورون در مغز که مسئول برای دید چشم است . نورال ویرینگ کوتکس دید را زمانی که مغز کلمات را میبیند فعال می کند. بخصوص تصاویر در ناحیه آبجکت (object) کورتکس دید ذخیره میشوند. میباشد. دکتر احمد میگوید. «برای انکه سرفه منعکس شود، علامتهای وارد شده ممکن است به قسمت بالای ساقه مغز [ بِرِین استم (brainstem)⁷منبع: ساقه مغز – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد، fa.wikipedia.org  › ساقه مغز (به انگلیسی: Brainstem) بخشی از دستگاه عصبی مرکزی برای به نیم‌کره‌های مخ و مخچه و بخشی از دستگاه عصبی مرکزی و در قسمت پایینی مغز قرار دارد ] منتقل شوند. ولی علامتهای سرفه غیر قابل کنترل به بالاترین قسمت مغز می رود و سرفه ایجاد میشود.

 احتمال علل دیگر برای سرفه

پزشک شما احتمالا در ابتدا علّت سرفه مزمن را بررسی میکند. این علّتها عبارتند از کشیدن مواد مخدّر، استنشاق داروهای تفریحی مانند حشیش [کانابیس (cannabis)]، بیماریهای قلب، ریه، سرطان و داروهایی مانند آنژیوتانسین کانورتینگ اینزا (اِ سی ای) اینهیبیتور (Inhibitor Angiotensin Converting ACE). ا سی ای اینهیبیتورها معمولا برای فشار خون بالا و ناراحتیهای قلبی توصیه میشوند و میتوانند باعث سرفه مزمن شوند. در حالی که عفونت قسمت بالای دستگاه تنفسی معمولا باعث سرفه می شود، سرفه معمولا بیش از ۸ هفته ادامه پیدا نمیکند. 

به غیر از علل نامبرده، دلایل دیگری برای سرفه کردن وجود دارند که عبارتند:

• گز تروسو فایل رفلکس دیزیز ( گ ای آر دی) (Gastroesophageal reflux disease (GERD یک حالت مزمن است که اسید معده به طرف بالا برمی گردد و وارد مری یا اسّافلکس (esophagus) می گردد. دلیل آنکه چرا « گ ای آر دی» ایجاد سرفه می کند معلوم نیست. یک تئوری این است که سرفه نتیجه تنفّس کردن ذرّه ای اسید است که باعث انعکاس یعنی سرفه می شود. « گ ای آر دی» ممکن است باعث سرفه شود حتی اگر شخص علایم لازم برای سرفه کردن را نداشته باشد. 
• علایم سرفه در راه هوایی فوقانی (یو اِ سی اِس) (UACS)  قبلا «یو ا سی اس» به عنوان پست نازال دریپ سیندرم (postnasal drip syndrome) شناخته میشد. افرادی که دچار «یو اِ سی اس» بودند اغلب احساس میکردند که خلط در پشت گلویشان ریزش میکند. این ریزش خلط معمولا از حسّاسیت یا التهاب سینوس میباشد که شدیدا اعصاب سرفه را تحریک میکند. واژه دیگری که برای این مورد وجود دارد عبارت است از حسّاسیت ریه و راههای هوایی برای خارج کردن جرم و مواد مضر.
• آ زما یا آ سم (Asthma)⁸منبع: آسم چیست ؛ علائم و درمان بیماری آسم در بزرگسالان،abidipharma.com Nov 12, 2019 — یعنی نَفَس فرو نمی‌رود و بر نمی‌آید! کلمه آسم از زبان یونانی گرفته‌شده است که معنی آن تنگی نفس است. – چنانچه دچار آسم یا آزما هستید، شاید سرفه هم میکنید. سرفه کردن در طی فصول مختلف متفاوت است و معمولا بعد از سرماخوردگی یا عفونت پیش می آید. یک نوع آسم بنام سرفه َورِیِن آسم (varian asthma cough) که علامت اصلی آن سرفه است. ائوزینوفیلیک برانکایتس (Eosinophilic bronchitis) یک حالت تورّمی است که سرفه زدن مزمن است.

به منظور پیدا کردن علّت سرفه، گروه معالج ممکن است آزمایش تصویری، آزمایش فعّالیتّهای ریه، و تستهای لابراتواری برای تجزیه و تحلیل خلط سینه را به کار ببرند. برای تشخیص بیماری ممکن است از آزمایش اسکوپ (scope) استفاده شود مانند برونکوسکوپی (bronchoscopy). برونکوسکوپی عبارت است از یک لوله باریک و ظریف همراه با نور (لامپ) و دوربین برای پیدا کردن اشکالات ریه و راههای هوایی به کار برده میشود. ممکن است قبل از آزمایشات ذکر شده بیمار پشت سر هم معالجه آزمایشی را برای تشخیص علّت سرفه انجام دهد.

«جی ای آر دی» ممکن است برای رژیم غذایی بیمار و حذف علّتهایی که تحریک کننده هستند مورد نیاز قرار گیرد و یا یک دارو مانند پروتون پمپ اینهیبیتور (proton pump inhibitor) توصیه شود. استروئید بینی و شستشوی بینی با به کار بردن [نتی پات⁹ نتی پات چیست و چگونه باید از آن در سرماخوردگی استفاده کرد؟ fantricks.com سلامت Jul 2, 2019 — نتی پات وسیله‌ای است که برای ایجاد یک جریان آب در بینی استفاده می‌شود تا بتوانید حفره‌ی بینی را با یک محلول نمک بشویید. (آب نمک)] می تواند بسیار مفید باشد. به کار بردن ]اسپری تنفسی، این هیلر (inhaler)[ و استروئید دهان در مدت کوتاه می تواند برای سرفه آسم یا برانکایتس مفید باشد. بکار بردن این مواد زمانی که مشکلات ریه با هم توام شده باشند مفید است. چنانچه معالجه موثّر واقع نشد و علت واقعی سرفه معلوم نشد، میتوانید از «سی اچ اس» استفاده کنید. 

سرفه حسّاسیت شدید (Cough hypersensitivity)

بعضی اوقات سرفه سی اچ اس (CHS)، سرفه نوروژنیک (cough neurogenic) یا سرفه لارینجیال هایپرسنسیتیویتی) (laryngeal hypersensitivity) نامیده میشود. سرفه سی اچ اس مشکلی است که با اعصاب و نشانه هایی از مغز ظاهر میشود. زمانی که گیرنده سرفه بسیار حسّاس شود یا مغز اشتباها علامات را به کار برد، بیمار اجبارا تحت فشار سرفه می زند و گلو را دچار ناراحتی میکند. این واکنش باعث نشانه هایی میشود که ایجاد کننده علتّهای دیگری است برای سرفه هایی مانند:

•  الوتوشیا (الوتوشیا) – این نوع سرفه عکس العملی است به یک محرّک آزاردهنده که در حقیقت ایجاد سرفه نمی کند. مانند مختصر تغییر در صحبت کردن یا تغییر به علت رطوبت.
• هایپرتوشییا (hypertussia) – یعنی سرفه کردن شدید در اثر هوای سرد، گرد و غبار.
• لارنجی ایال پارستزیا (Laryngeal paresthesia) – حساسیت در گلو، راه هوایی و قفسه سینه به طوری که احساس میکنید نیاز به سرفه کردن دارید. این شامل حسّاسیتی مانند خارش، قلقلک و خاریدن در گلو و فشردگی در قفسه سینه یا احساس خفگی و مسدود شدن قفسه سینه میشود.

دلیل حسّاسیت شدید احتمال آسیب دیدن به اعصاب مانند عصب واگ میباشد. این اسیب ممکن است بوسیله یک ویروس یا بر اثر سرفه های مزمن یا جی ای آر دی، آسم و یو ا سی اس ایجاد شده باشد.

 تخمین زده می شود که ۴۶ درصد از مردمی که به کلینیک های سرفه مراجعه میکنند سی اچ اس (cough hypersensitivity) دارند. به هر حال دکتر احمد تا کید می کند که تشخیص سی اچ اس دلیل بر آن نیست که نیازی به تشخیص و پیدا کردن علت سرفه مزمن نه باشد. 

حل کردن مشکلات 

بدون شک معالجات گوناگون موثّر و مفید برای معالجه سی اچ اس وجود دارد که میتوان از آنها به تنهایی یا همراه با معالجات دیگر استفاده کرد.

 داروهای نورومود یولی تور (Neuromodulator medication) – مانند گاز پنتین (gabapentin)، نورنتین، گیرالیس (neurontin, gralise) امی تریپتیتیلین (amitriptyline) و پرگابالین (لایریکا) (pregabalin, Lyrica) شاید سرفه کردن را تند کند. هدف خلاص شدن از سرفه نیست، بلکه منظور ایجاد سرفه و تسریع کردن آن است. ممکن است بیمار از علایم ناشی از دارو مانند سرگیجه، خستگی و دل به هم خوردگی ناراحت شود و بالاخره بیمار مجبور شود که از چند دارو استفاده کند تا به نتیجه مثبت برسد.

راه دیگر فیزیوتراپی یا صحبت کردن و زبان تراپی است. این روش به بیمار یاد میدهد که برای جلوگیری و مقاومت در سرفه نه زدن در محیط های بخصوص، مناسب شرایط زندگی و تغییر در رفتار و حرکات بتواند موفّق شود. آنچه که در این زمینه لازم است عبارت است از: نوشیدن آب، استنشاق بخار آب، به کارنه بردن کافئین، الکل و تنفس از راه بینی. همچنین بیمار می تواند تکنیک و راههای دیگری را برای سرفه نه کردن فرا گیرد.

معالجات برای موارد بخصوص دیگر مانند معالجه وکال کورد (vocal cord)¹⁰منبع؛ پرده های ده‌های صوتی – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد fa.wikipedia.org › پرده‌های صوتی یا تارهای صوتی (vocal fold) شامل دو غشای لعاب‌مانند هستند که به صورت افقی در حنجره کشیده شده‌اند. وجود دارد. 

 پزشک با تیم معالجه برای پیدا کردن درمان موثّر برای سرفه بیمار – اجازه دهید که پزشک معالج شما از خواست و نیاز شما آگاه شود. مثلا ممکن است معالجه برای شما گران باشد یا زمان لازم برای معالجه مناسب نباشد و یا اثرات جانبی برای شما قابل تحمل نباشد.

اگر معالجه برای شما ایجاد رهایی از بیماری نکرده، با پزشک خود صحبت کنید تا شما را به متخصّصین دیگر مانند پولمونولوژیست ( پزشک متخصص ریه) یا به کلینیک سرفه معرفی کند. رهایی از سرفه بستگی به ملاقات متخصّصین دیگر مانند الرجیستها (Allergist)، متخصّصین گوش، بینی و گلو (ای اِن تی) و یا گستروایترو لوجیست (دکتر گوارش)¹¹منبع: ویکی پدیا، دکتر گوارش کسی است که بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش بدن، شامل حلق، مری، معده، روده‌ها و بخش‌های دیگری از بدن را درمان می‌کند. دستگاه گوارش وظایف مختلفی دارد که خوردن غذا، حرکت دادن آن در مسیر گوارش، جذب مواد مورد نیاز و در نهایت دفع مواد زاید از مهم‌ترین بخش‌های آن هستند. دارد.

آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
لطفا با ارسال نظرات، سؤالها و پیشنهادات خود (در قسمت دیدگاهها در پایین این صفحه) ما را در بهبود این سایت همراهی نمایید.